المان های هیدرولیک – نمادها و علایم

نماد المان های هیدرولیکنماد المان های هیدرولیکمعمولاً سیستم های هیدرولیک ترکیبی از المان های مختلف با عملکرد پیچیده می باشند. با این حال برای ساده سازی و بیان نحوه ارتباط این المان ها از نماد های گرافیکی ساده استفاده می نماییم. با توجه به تنوع المان های هیدرولیک، سیمبل های مختلفی جهت نمایش قطعات در یک مدار مورد استفاده قرار می گیرد.

معمولاً هر نماد نشانگر نحوه عملکرد قطعه ای خاص می باشد با این حال نماد مذکور شامل اطلاعاتی در مورد طرح داخلی آن قطعه نیست. در نمادهای مختلف هیدرولیک استفاده مورب کاملاً متداول می باشد. این فلش نشانگر قابلیت تنظیم آن قطعه است. نماد های معرفی شده در این مجموعه هیدرولیکی و این مقاله بر اساس استاندارد DIN ISO 1219 ارائه شده است.

يك سيستم هيدروليك پيچيده شامل انواع پمپ، شيرآلات، فيلتر و . . .
پمپ ها و موتور ها (Pump and Motors)

پمپ ها و موتور ها (Pump and Motors)پمپ ها و موتور های هیدرولیک توسط یک دایره نشان داده می شوند که شفت قدرت ورودی یا خروجی در کنار دایره به صورت دو خط موازی کشیده می شود. مثلث های داخل این دایره ها بیانگر اطلاعات مربوط به جهت جریان می باشد. در هیدرولیک مثلث های مذکور به صورت توپر کشیده می‌شوند. تفاوت نماد پمپ و موتور در این است که جهت مثلث داخل دایره در پمپ سمت خارج و در موتور به سمت داخل می باشد.
پمپ هيدروليك پيستوني
نماد پمپ و موتور با جابجایی ثابت: پمپ یک طرفه (ارسال جریان از یک جهت)
پمپ دو طرفه (ارسال جریان از دو جهت)
موتور یک طرفه (دوران موتور فقط در یک جهت)
موتور دو طرفه (دوران موتور در دو جهت)
روغن هیدرولیک



شیرهای کنترل جهت (Directional Control Valves)

شیرهای کنترل جهت (Directional Control Valves)شیرهای کنترل جهت توسط تعدادی مربع به هم متصل نشان داده می شوند که در آنها :

  • تعداد مربع ها نشان دهنده تعداد مواضع سوییچی شیر است.
  • فلش های داخل مربع ها جهت جریان را نشان میدهند.
  • خطوط عمودی افقی و مورب نشان دهنده این است که پورت های شیر در موقعیت های سوئیچی چگونه به هم متصل میشوند.

معمولاً پورت های فشار را با P، مخزن را با T، و پورت های مربوط به مصرف کننده را با A و B نمایش می دهند. استفاده از حروف فوق فقط در موضع سکون مجاز می باشد. در صورتی که موضع سکون برای شیر تعریف نشده باشد، این حروف را در موضعی قرار می دهند که شیر در حالت اولیه راه اندازی سیستم در آن قرار دارد.
موضوع سکون یا نرمال وضعیتی است که هنگام حذف نیروی تحریک کننده، شیر به صورت خودکار در آن حالت پایدار می شود.
هنگام نامگذاری شیرهای کنترل جهت، ابتدا لازم است تعداد پورت ها و سپس تعداد مواضع سوئیچی بیان شود. جهت حداقل شیرهای کنترل جهت حداقل دارای دو موضع سوئیچی و دو پورت می باشند. بنابراین ساده ترین شیر کنترل جهت شیر 2/2 می باشد.
شکل زیر انواع نماد های مربوط به شیرهای کنترل جهت را نشان می دهد:
نماد شیرهای کنترل جهتمواضع سوئیچی شیرهای کنترل جهت توسط انواع روش تحریک قابل تغییر می باشد. نماد شیر به همراه روش تحریک آن کامل می‌شود.
نحوه تحریک شیرهای کنترل جهت
شیرهای کنترل فشار (Pressure Valves)

شیرهای کنترل فشار (Pressure Valves)شیرهای کنترل فشار توسط یک مربع به همراه یک فلش که جهت جریان را مشخص می نماید، نشان داده می شوند. پورت های شیر را توسط علامت P(پورت فشار)، T (پورت مخزن) یا A و B مشخص می نمایند. موقعیت فلشها داخل مربع نشان دهنده این موضوع است که شیر نرمال باز یا نرمال بسته است.
نماد شيرهاي كنترل فشارتمایز دیگر شیرهای فشار در قابل تنظیم و ثابت بودن آن ها است که در حالت اول یک فلش مورب بر روی فنر کنار مربع شیر کشیده می شود.
قابلیت تنظیم شیر های فشارشیرهای کنترل فشار به دو دسته شیرهای گروه (Relief) و شیرهای (Reducting) تقسیم می‌شوند.
انواع شيرهاي فشارشیر های گروه (Relief)، مانند انواع شیر فشارشکن، ترتیبی، کانتربالانس و ترمزی درموضوع نرمال بسته بوده و فشار پیلوت از ورودی گرفته می‌شود. این در حالی است که شیر های کاهنده فشار در حالت نرمال باز بوده و فشار پیلوت از خروجی گرفته می‌شود.

شیرهای کنترل جریان (Flow Control Valves)

شیرهای کنترل جریان (Flow Control Valves)شیرهای کنترل دبی معمولاً توسط یک گلویی و اوریفیس در مسیر روغن نشان داده می‌شوند و برای تنظیم سرعت سیلندر و هیدروموتور مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شیرها با تغییر سطح عبور جریان در گلوئی عبور روغن، مقدار دبی را کنترل می نمایند. شیرهای کنترل دبی در دو نوع با سیستم جبران کننده فشار و بدون آن تقسیم بندی می‌شوند.
انواع گلوئی و اوریفیس
شیرهای یکطرفه (Non-return Valves _ Check Valves)

شیرهای یکطرفه (Non-return Valves _ Check Valves)نماد شیر های یک طرفه به صورت یک گوی بر روی نشیمنگاه آب بندی جریان است. محل قرارگیری این گوی به صورت زاویه باز می‌باشد. نوک زاویه باز جهت بسته بودن جریان را نشان می دهد.
نماد شیرهای یکطرفه
نماد شیرهای یکطرفه با عملکرد پیلوتی به صورت یک شیر یکطرفه داخل یک مربع نشان داده می شود. پیلوت کنترل شیر با خط چین در زیر این مربع رسم می گردد. شیرهای قطع و وصل به صورت دو مثلث روبروی هم رسم می شوند. این شیرها معمولاً جهت تخلیه مخزن روغن یا تخلیه فشار آکومولاتور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نماد شیرهای قطع و وصل و یکطرفه پیلوتی:
شیر یکطرفه پیلوتی
شیر تا و وصل

سیلندرها (Cylinders)

سیلندرهای هیدرولیکی (Cylinders)سیلندرها در دو دسته یک کاره و دو کاره طبقه‌بندی می‌شوند. سیلندرهای یک کاره فقط دارای یک پورت می باشند، یعنی فقط یک سمت تمام قطر آن تحت فشار هیدرولیک قرار می‌گیرد. این سیلندر تحت تاثیر نیروی خارجی مانند نیروی وزن یا نیروی فنر باز می‌گردند.
نماد سیلندرهای یک کارهسیلندرهای دو کاره دارای دو پورت ورود و خروج روغن می باشند که از این طریق روغن به جلو و پشت پیستون منتقل شده و سیلندر حرکت می نماید. در سیلندرهای دوکاره یک طرفه، میل پیستون فقط در یک سمت سیلندر وجود دارد، در حالی که در سیلندر دو کاره دو طرفه، سیلندر دارای دو میل پیستون است که در دو طرف آن قرار دارد.
سیلندرهای دو کاره
سیلندرهای تلسکوپی دوکاره نیز به صورت چند سیلندر تو در تو نمایش داده می‌شوند. نماد سیلندر هایی که دارای ضربه گیر یا کاشن می باشند، به دو صورت قابل تنظیم و ثابت می باشند. هم چنین سمتی که ضربه گیری می شود نیز در نماد سیلندر مشخص می گردد.
نماد سیلندرهای تلسکوپی دو طرفه
ادوات اندازه گیری

ترمومتر (اندازه گیری دما)وسایل اندازه گیری دما، فشار، دبی و … در مدار هیدرولیک با نمادهای زیر نمایش داده می‌شوند.
گیج فشار (اندازه گیری فشار)
ترمومتر (اندازه گیری دما)
فلومتر (اندازه گیری دبی)
گیج فشار (اندازه گیری فشار)
انتقال انرژی و آماده سازی روغن فیلتر روغن

نماد ادوات انتقال انرژی و آماده سازی روغننماد های زیر برای نمایش ادوات انتقال انرژی و آماده سازی روغن در مدار هیدرولیک به کار گرفته می‌شوند.
منبع فشار هیدرولیک
الکتروموتور
موتور غیر الکتریکی
خط فشار مکش و برگشت
خط کنترل (پیلوت)
خط انعطاف پذیر (شلنگ)
اتصال خطوط
عبور خطوط از روی هم
کوپلینگ انتقال سریع
مخزن فیلتر کولر روغن هیتر روغن
آکومولاتور (انباره)
نماد ادوات انتقال انرژی و آماده سازی روغن

ترکیب قطعات


در صورتیکه قطعات هیدرولیک در یک محفظه یا بلوک قرار بگیرند و عملکرد مشخصی را داشته باشند، نماد قطعات جداگانه در یک مستطیل خط چین درج می‌شود و هیچ ارتباطی با بیرون از محفظه، با درج عنوان خطوط فشار، برگشت، مخزن یا قدرت رسم می گردد.
نماد شیر یکطرفه دوبل با عملکرد پیلوتی
نماد پاورپک هیدرولیکی
نماد کنترل آکومولاتور