واشنگتن ایروینگ (نویسنده و سیاستمدار آمریکایی قرن نوزدهم): «علی (ع) از برترین خاندان طایفه قریش بود. او دارای سه خصلت برتر شجاعت، بلاغت و سخاوت بود. روح بی باک او سبب شد تا پیامبر به او لقب شیرخدا را اعطا کند، فرازهایی از بلاغت او در برخی از اشعار و سخنان مسلمانان تا به امروز زبانزد شده است، سخاوتش در تقسیم خزانه بیت المال در روزهای جمعه میان مسلمانان هویدا می شود. از جوانمردی او که به دفعات مشاهده می شود آن است که هر آنچه باطل و نارواست در چشم او بی ارزش است و از هرچه که سبب خودخواهی شود اجتناب می ورزد. او یکی از شایسته ترین و برترین مسلمانان نخستین بوده که هواداری مذهبی خویش را از مصاحبت خود پیامبر گرفته و تا آخر از ساده زیستی اسوه خویش پیروی نمود. او بسیار زیبا سخن می گفت و طبع شعری زیبایی داشت و بسیاری از پندها و مثلهایش تا به امروز ثبت شده و به زبانهای گوناگون ترجمه شده است. نقش انگشتر او این جمله بود«فرمانروایی مخصوص خداست». یکی از سخنان او بیانگر بی ارزش بودن زرق و برق گذرای این دنیاست: «زندگی این دنیا چیزی نیست جز سایه یک ابر یا رویای یک فرد خواب».

سیمون اوکلی (مستشرق انگلیسی قرن هفدهم و نویسنده کتاب تاریخ مسلمانان): «چیزی که صرفاً جزو امتیازات علی (ع) است و برای هیچ شخص دیگری روی نداده آن است که مادرش او را در مقدس ترین پرستشگاه، خانه کعبه به دنیا آورده است».

فیلیپ کوری هیتی (نویسنده و دانشمند مسیحی لبنانی در قرن بیستم): «علی (ع) دلاور در صحنه نبرد، خردمند در مشورت، خوش بیان در سخن، وفادار به دوستان و بزرگوار نسبت به دشمنانش بود، او نمونه کامل نجابت و سلحشوری مسلمانان است و اشعار، مثلها، خطبه ها و سخنان او در میان مسلمانان بسیار فراگیر است».

توماس کارلیله: (نویسنده و مورخ اسکاتلندی در قرن نوزدهم): «علی (ع) اندیشه ای والا داشت و سرشار از مهربانی و شهامت بود. از فتوت او این است که همچون شیر بی باک بوده و در عین حال مملو از محبت بوده است، خصلتی که همواره آرزوی شوالیه های مسیحی بوده است».

جرالد دگاری (نویسنده و سیاستمدار بریتانیایی قرن بیستم): «علی (ع) همواره الگوی نجابت و فتوت مسلمانان خواهد بود».

چارلز میلز (دانشمند انگلیسی قرن هجدهم و نویسنده کتاب تاریخ جنگهای صلیبی): «به عنوان سرور خاندان بنی هاشم و پسر عمو و داماد پیامبر اسلام ...، بسیار جای شگفتی است که چرا پس از درگذشت محمد (ص) علی (ع) به عنوان خلیفه حاکم نشد. ویژگیهای مربوط به ولادت و ازدواج به دوستی او با پیامبر رفعت بخشیده است. پسر ابوطالب جزو نخستین افرادی است که به اسلام گروید و پیامبر به او لقب هارون نسبت به موسی را داده بود. درخشش او به عنوان یک سخنور و بی باکی او به عنوان یک مبارز همواره ستودنی است».

کوفی عنان (سیاستمدار غنایی و دبیر کل سابق سازمان ملل متحد): «این سخن علی ابن ابیطالب (ع) که «ای مالک، مردم یا برادر دینی تواند و یا در آفرینش با تو برابراند» باید به عنوان خط مشی همه سازمانهای جهان قرار گرفته و همه بشریت باید آن را سرلوحه رفتار خویش قرار دهند».

نهج البلاغه حاوی نامه بلندی است (نامه 53) خطاب به مالک اشتر هنگامی که علی (ع) او را به عنوان جانشین محمد ابن ابوبکر به فرمانداری مصر می فرستاد. در این نامه علی (ع) دستورالعملهایی برای چگونگی ایجاد و دوام حکومت بیان فرموده است. اعضای کمیته حقوقی سازمان ملل متحد، تصویب کردند که این نامه به عنوان یکی از منابع حقوق بین الملل شناخته شود. همچنین سازمان ملل متحد از ملتهای جهان خواست تا این نامه را به عنوان الگوی خط مشی حکومتهای خویش مدنظر قرار دهند. در کنفرانس توسعه بشری سازمان ملل متحد در سال 2002، شش سخن از علی (ع) درباره اهمیت دانش و برقراری حکومت ایده آل به عنوان شعارهای این کنفرانس برگزیده شد.

مراجع: